علوم غریبه

علوم خَفیّه یا علوم غریبه یکی از دو شاخهٔ "علوم" در تقسیمات قدیمی دانش‌ها در نظام آموزش مدارس اسلامی بوده‌است. شاخهٔ دیگر، یعنی علوم جَلیّه، به طب و منطق و هندسه و غیره مربوط است قوانین مشخصی داشت و در کتاب‌ها نوشته و در مکاتب تدریس می‌شد، ولی علوم خفیه - که علوم غریبه نیز نامیده می‌شوند - به نیروهای مافوق طبیعت می‌پردازد و اسرار آن در نزد عالمانش پنهان می‌ماند.

باور اکثریت دانشمندان امروزی بر این است که توضیحات و ادعاهای نهان‌شناسی یا همان علوم خفیه با علم امروزین سازگاری ندارد و از راه‌های علمی بر مبنای روش علمی اثبات‌پذیر نیست زیرا علوم امروزی بیشتر به نوعی ادامه دهندهٔ مسیر پوزیتیویسم(تجربه‌گرائی) صرف جهت رسیدن به حقایق هستند و با توجه به نسبی و ناقص بودن علوم امروزی نمی‌توان دلیل محکمی بر وجود یا عدم وجود چیزی که در این دایره (تجربه‌گرائی) نمی‌گنجد آورد.

شاخه‌ها[ویرایش] علوم و فنونی مثل طالع‌بینی، جفر (علم الحروف) و رمل (علم نقطه) (احضار جن)(کارگشایی)(بخت گشایی)(طلب فرزند) (محبت) (طلسمات و جادو) در رابطه با علوم شکل گرفتند و استفاده می‌شوند. کلیه شاخه‌های علوم غریبه در کتب شیعه به ۳۴ شاخه به قرار زیر تقسیم می‌شود: خمسهٔ مُحتجبه (کیمیا · لیمیا · هیمیا · سیمیا · ریمیا) خواص شناسی (خواص اسماءالله · خواص آیات و سوره‌ها · خواص ادعیه · حرز · خواص اوراد و اذکار و ختومات · خواص تعاویذ و رُقی · خواص حروف و جُمَل و اشکال · خواص الاشیاء · خواص طبع‌ها) جفر · رمل · عددشناسی · علم اوفاق · تفأل · استخاره · علم الاعضاء · علم الاکتاف · وهم و دم · قیافه‌شناسی · کف‌بینی · ستاره بینی · ملاحم · تعبیر خواب · هیپنوتیزم · مانیه‌تیزم · تلقین به نفس · تله‌پاتی · تخلیه روح · روشن‌بینی حل مشکلات و... خمسهٔ مُحتجبه[ویرایش] شاخه‌های علوم خفیه (خمسهٔ مُحتجبه) اینهاست: کیمیا: کوشش در دگرش (تبدیل) کانی‌ها و فلزات، علم اکسیر. لیمیا: تبدیل قوای فاعل به مفعول یا بالعکس، علم طلسمات. هیمیا: احوال ستارگان و حیوانات مرتبط با آنها، علم تسخیرات. سیمیا: راز و رمز اعداد دیدن و تصرف موجودات تخیلی، علم خیالات. ریمیا: تردستی یا علم شعبدات. پنج حرف اول نام این شاخه‌ها که «خمسهٔ مُحتجبه» نامیده می‌شدند، عبارت «کُلَه سِر» را می‌سازد که به معنی مجموعهٔ اسرار است.[۱] و کَلِّه سَر هم یاد شده است که مراد از او داشتن مغز و مفکره قوی است و اگر کسی را این اسباب در دسترس نباشد، نبايد وارد اين مقوله گردد. خواص شناسی[ویرایش] خواص‌شناسی گونه‌ای شبه‌علم و از علوم خفیه است که می‌تواند شامل مباحث زیر باشد: تعویذ (حرز): در میان بسیاری اقوام از دیرباز باور به جن و موجودات تخیلی آسیب‌رسان رواج داشته و برای احساس امنیت در قبال آن‌ها برخی افراد ورد و ذکرهایی را نوشته و با خود همراه می‌کنند که به این وردها و نوشته‌ها تَعویذ گفته می‌شود. گاه نیز به این منظور، گوهر، تکه‌سنگ، نگاره، سکه، آویزه، انگشتر، تندیس، گیاه یا جانور هم به کار می‌رود. عددشناسی (یا علم اعداد): عددشناسی یعنی تفسیر اعداد به وسیله اعداد . عددشناسی پایه علم حروف است. عددشناسی در طالع بینی استفاده میشود. عددشناسی برای شخصیت شناسی نیز استفاده می‌شود. خواص اسماءالله خواص آیات و سوره‌ها خواص ادعیه خواص اوراد و اذکار و ختومات خواص تعاویذ و رُقی خواص حروف و جُمَل و اشکال خواص الاشیاء خواص طبع‌ها خواص سنگ ها دانشمندان و علوم خفیه[ویرایش] از قدیمی‌ترین نام‌هایی که با علوم خفیه پیوند خورده، نام بلیناس حکیم است، که در منابع بسیاری از جمله کتاب الفهرست (تألیف در ۳۷۷ هجری) [۲] و تاریخ الحکماء[۳] به عنوان بنیان‌گذار علوم غریبه یاد شده‌است. از اوستن، کیمیاگر دوران هخامنشی نیز به عنوان نخستین فردی که دربارهٔ جادو نوشته است، یاد شده است. در میان دانشمندان ایرانی نیز ابن سینا، خواجه نصیرالدین طوسی و شیخ بهائی در مورد علوم غریبه آثاری دارند. ابن سینا رسالهٔ کنوزالمعزمین را دراین مورد نوشت و رساله شاقول را گسترش داد و قسمت‌هایی از کشکول شیخ بهایی به علوم غریبه و خواص اسماء حسنی اختصاص دارد.[۴] همچنین سیدمحمدحسن میرجهانی طباطبایی از علماء اصفهان نیز کتبی (گنج رایگان) در این موضوع تالیف نموده است.